300e lezing

Cultuurlandschappen in de omgevingswet
Kennis- en dialoogbijeenkomst

Op zaterdag 17 februari 2018 vond op Amelisweerd de 300e lezing van de HGVU plaats! Een bijzondere middag waarbij we kennis hebben opgedaan en in dialoog zijn gegaan over cultuurlandschappen en de omgevingswet.

De Omgevingswet?

Op dit moment is er een belangrijke verandering gaande die grote invloed kan hebben op onze fysieke (leef)omgeving: de totstandkoming en implementatie van de Omgevingswet. Alle 26 wetten die over onze omgeving gaan, worden geïntegreerd in één wet die naar verwachting in 2021 in werking treedt: de Omgevingswet. De Omgevingswet vormt het nieuwe wettelijke kader voor onderwerpen als bodem, geluid, lucht, milieu, waterbeheer, ruimtelijke ordening, monumentenzorg en natuur (zie dit YouTube filmpje). Zowel landschap in de brede zin als cultuurlandschappen en erfgoed vallen onder de Omgevingswet. Participatie krijg ook binnen de Omgevingswet een verplicht karakter (zie dit YouTube filmpje). Op dit moment experimenteren de eerste gemeenten en provincies via concrete casussen met de Omgevingswet.

Aan de slag met de Omgevingswet

Het doel van de bijeenkomst was het uitwisselen van kennis en het aangaan van dialoog over deze nieuwe Omgevingswet en de invloed die deze wet heeft op onze cultuurlandschappen. Wat betekent deze nieuwe wet voor onze cultuurlandschappen? Wat zijn de kansen en bedreigingen? Hoe zijn onze cultuurlandschappen geborgd binnen deze “grootste nieuwe wet sinds Thorbecke”? Wat is onze rol als professionals of juist burgers hierin? Hierover hebben we onze kennis verdiept en zijn we in discussie gegaan tijdens de bijeenkomst georganiseerd door de HGVU.

De middag werd afgetrapt met een wandeling over Amelisweerd onder begeleiding van Hans Renes (VU/UU), waar hij vertelde over de geschiedenis van dit mooie landgoed. Na deze prachtige wandeling met heerlijk, fris weer, was het tijd om op te warmen met een kop koffie en een stuk taart.

Hoe borg je een landschap in beleid?

Na opgewarmd te zijn begon Hans Renes de kennissessies met een verdieping van de wandeling. Hij sprak over zowel de gelaagdheden in het landschap als over de gelaagdheid in het participatieproces dat een belangrijk deel is van de Omgevingswet. Hoe zorg je er voor dat de complexiteit van het landschap duidelijk naar voren komt?  En in welke fase van het planproces betrek je welke groep en hoe organiseer je dit? Participatie is een belangrijk deel van de omgevingswet maar er moet volgens Hans nog duidelijk gekeken worden naar de invulling hiervan.

Van Bomen Planten naar Omgevingsbeleid

Daarna nam Henk Baas ons mee langs 100 jaar overheidsbemoeienis met landschap. Er zijn grofweg vijf fasen geweest in ruimtelijke planning in Nederland. De grootste verandering met de komst van de omgevingswet is dat er niet meer gedacht wordt vanuit wetten maar vanuit deskundigheid. Hierbij wordt er uitgegaan van participatie van deskundigen en burgers.  Dit zou moeten leiden tot meer kwaliteit, maar het leidt ook tot het decentraliseren van ruimtelijke plannen. Hierdoor ontstaan lokale verschillen. Daarnaast is de Rijksoverheid nu vooral geïnteresseerd in erfgoed en verdwijnt landschap en natuur steeds meer naar de achtergrond. Hierdoor is er geen overzicht meer over de kwaliteit van de inrichting van de leefomgeving.

Waaruit bestaat de Omgevingswet?

Jan Roest sloot de lezingen af met een presentatie over hoe hij de Omgevingswet in zijn dagelijks werk bij de Provincie Zuid-Holland moet toepassen. Daarbij lag de nadruk op de verschillende instrumenten die bij de Omgevingswet horen. Volgens hem is het belangrijkste van de Omgevingswet het beter benutten en beschermen van de leefomgeving. Hij legt duidelijk uit wat de Omgevingwet behelst. Volgens hem heeft de overheid in de nieuwe netwerksamenleving een hele nieuwe rol te vervullen en de Omgevingswet met haar participatie past hier goed in.

Samen conclusies trekken

Na de drie korte kennisinjecties gingen deelnemers in groepjes in discussie over één van de onderwerpen die tijdens de lezingen aan bod kwamen. De belangrijkste conclusies:

  • Lokaal gaat het inrichten van de leefomgeving vooral om macht. Er zijn diverse stakeholders met eigen visies en idealen en het is lastig om deze allemaal samen te brengen tot een visie die gebalanceerd is. Er moet nog verder nagedacht worden hoe met behulp van participatie hiertoe gekomen gaat worden.
  • De kwaliteit van het proces en de besluitvorming in de Omgevingswet roept vragen op. De overheid moet hier een sterke faciliterende rol in gaan spelen om dit alles in goede banen te leiden. Daarbij moet iedereen gehoord worden en alle belangen goed afgewogen worden.

We sloten de dag feestelijk af met een borrel en zelfgemaakte hapjes!

 

Het programma van de dag
(klik op de titels voor de powerpoint presentaties en op de namen voor de LinkedIn profielen van de sprekers):

13:00 Mini-excursie Amelisweerd (casus) door Hans Renes (prof. VU)
14:00 Ontvangst en inloop met koffie, thee en taart van Marlous (recept)
14:30 Welkom en opening: Ad Stolk (voorzitter HGVU) en  Merit Snoeijer (secretaris HGVU) heten alle deelnemers van harte welkom en openen de dag.
14:45 Drie korte lezingen 

15:45 Pauze

16:00 Dialoogsessies: in kleinere groepen uiteen om tweemaal een half uur in gesprek te gaan over de volgende onderwerpen:

  • casus Amelisweerd en de omgevingswet: welke plek krijgen cultuurlandschappen?
  • ontwikkeling ruimtelijk beleid: wat leren we van het verleden?
  • de omgevingswet en omgevingsvisies: wat brengt de toekomst?

17:00 Plenaire terugkoppeling en korte paneldiscussie gevolgd door de borrel

Check de slider voor een impressie van de dag!

  • Voorbereiding in volle gang!

Ben je na de bijeenkomst of het lezen van dit verslag enthousiast geworden over de HGVU? Lid worden kan op elk moment! Zie deze pagina voor meer informatie.